De 5 stappen die nodig zijn voor datagedreven leiderschap

Leestijd: 4 minuten

Hoewel ‘datagedreven werken’ en ‘leiderschap’ soms lege buzzwords dreigen te worden, zijn ze onmisbaar om je organisatie verder te ontwikkelen. Groei kun je wel vergeten zonder data en een leiderschapsvorm die de ruimte geeft om datagedreven te werken. Dit zijn de vijf stappen die je daarbij niet mag overslaan.

Wat is datagedreven leiderschap?

Voordat we ingaan op de stappen naar datagedreven leiderschap is het goed om te weten waarover datagedreven leiderschap wél gaat. Want het is veel meer dan een buzzword. Het proces om echt datagedreven te gaan werken draait voornamelijk om twee cycli:

• De mindset over data veranderen
  De weg naar datagedreven werken begint meestal met mensen databewust maken. Onbekend maakt vaak onbemind, dus het is belangrijk om duidelijk te maken welke kansen data biedt. In het algemeen biedt data vaak kansen om wendbaar te zijn en veel efficiënter te werken als organisatie. Maar om écht databewust te worden, is het belangrijk om de kansen per medewerkerrol concreet te maken en te houden. Zo zien mensen de voordelen en kun je eventuele weerstand elke keer weer snel omdraaien naar een positieve houding. 

• Aandacht hebben en houden voor gedragsverandering
  De eerste bewustwording en de eerste stappen naar datagedreven werken zijn essentieel. Maar ook daarna is het belangrijk om aandacht te hebben en te houden voor wat data betekent voor de organisatie in het algemeen en de uitvoering van verschillende rollen in het bijzonder. Een datagedreven mindset wordt versterkt door nieuwe routines en processen voor het inzetten van datavaardigheden. Zorg dat je ook hiervoor constant aandacht hebt, zodat ze ingebed blijven in je organisatie.

Bovenstaande cycli vormen de basis van datagedreven leiderschap dat doordringt tot in alle hoeken van je organisatie. Het zijn geen eenmalige ‘taken’ maar continue processen. Als je deze basis hebt gelegd, is het tijd om duidelijke stappen te zetten richting datagedreven leiderschap.

Stap 1: Een nieuw perspectief door bestaande kernwaarden in een ander daglicht te zetten

Als leider zit je vaak vast in een bepaald patroon, je hebt een bepaald beeld van de organisatie, processen en de rollen van medewerkers. Dit patroon is de basis van beslissingen die leiders nemen. Voordat je begint aan de transitie naar datagedreven werken, is het goed om je patronen of eventuele vooronderstellingen helder te krijgen. Het gaat er vooral om dat je even los komt van je dagelijkse beslommeringen, zodat je écht kunt stilstaan bij de vraag ‘waar wil ik straks staan met mijn (datagedreven) organisatie’? Als je deze afstand kunt nemen, zie je welke verandering je moet realiseren en ontstaat een visie op datagedreven leiderschap. 

Stap 2: Pas ook (en vooral) je eigen vaste gewoonten aan

Ook al heb je als leider een visie, je zult tijdens de transitie naar datagedreven werken soms nog merken dat je vasthoudt aan oude gewoonten en gedachten. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je gewend was om (ten behoeve van de snelheid) bepaalde beslissingen te nemen terwijl de uitkomst nog onzeker was. Met een datagedreven manier van werken kun je op dit soort momenten besluiten om eerst extra data-inzichten mee te wegen om de uitkomst minder onzeker te maken – zonder tijdverlies. Bij een datagedreven organisatie zijn de data en inzichten namelijk op ieder gewenst moment beschikbaar.

Het is goed dat je opmerkt wanneer je tegen dit soort vaste gewoonten aanloopt. Dat het gebeurt is niet erg, als je ze maar opmerkt. 

Stap 3: Definieer een nieuwe ‘datagedreven mindset’ voor factbased improvement

Zorg vervolgens dat je een duidelijke visie inclusief doelen hebt over wat datagedreven werken in de uitvoering betekent voor je organisatie. Als leiders dit goed vastleggen, kan de hele organisatie daar samen naartoe werken. Factbased Improvement noemen we dat. Hiermee maak je een datagedreven mindset minder abstract, en meer praktisch. 

Als het doel helder is, kunnen mensen in iedere laag van de organisatie bepalen hoe ze daar datagedreven naartoe kunnen werken; vanuit hun eigen functies en aandachtsgebieden.

Stap 4: Versterk de datagedreven mindset met nieuwe routines

Nu is het tijd dat je nieuwe datagedreven mindset ook blijft hangen en doordringt in de dagelijkse praktijk van de hele organisatie. Denken en doen lijken soms twee verschillende dingen. Waar het vooral om gaat, is dat je met kleine stapjes vooruit gaat. Als je kleine stappen neemt, dan snappen mensen veel beter wat datagedreven werken inhoudt. Bijna onbewust nemen ze het dan mee in hun dagelijkse werk. 

Definieer duidelijke rollen voor alle medewerkers, dat spreekt veel meer aan dan een groot doel als ‘we gaan de hele afdeling reorganiseren’. Houd de roldefinities praktisch en gericht op de positie in de organisatie. Dit betekent voor de ene medewerker dat ze bewust worden van het feit dat data goed in het systeem moet worden geregistreerd, voor de ander dat hij/zij een dashboard moet kunnen lezen, of op basis van data adviseren aan de klant. 

Zorg ook hier voor duidelijkheid, maar geef mensen ook de ruimte om zelf te ontdekken hoe ze de nieuwe mindset in hun dagelijkse werk vormgeven. Als meer coachende leider kun je dit proces begeleiden en tegelijkertijd de details loslaten zodat mensen zelf aan de slag kunnen.

Stap 5: Ruimte voor fouten en ervaringsgericht leren

Zorg dat je ruimte neemt en biedt om fouten te maken, want alleen zo kun je echt leren wat datagedreven werken betekent voor de organisatie. In de klassieke ’top-down’ manier van leidinggeven was er weinig ruimte om echt te leren van de verschillende ervaringen die je opdoet bij een nieuwe manier van werken. Leiders hadden de neiging om nieuwe werkvormen zo hoog mogelijk in te steken, dan zou de rest van de organisatie wel volgen.

In de praktijk, en zeker bij iets complex als datagedreven werken, is het veel belangrijker dat er ruimte is om ervaringen te bespreken, daar lering uit te trekken en ook (volgens sommigen ‘vooral’) fouten te maken. 

Hoe kun je nu écht datagedreven gaan werken?

Wil je meer weten over hoe je datagedreven kunt werken, wat het betekent voor je organisatie en wát het je oplevert? Lees dan de e-paper “Vergeet de factor mens niet! Zo kun je datagedreven werken”. Of neem contact op met onze experts die graag met je meedenken bij alle praktische uitdagingen waar je organisatie op datagebied voor staat.